مطالعات بین‌رشته‌ای در رسانه و فرهنگ

بازنمود فردیت در فضای مجازی: از انتخابی‌شدن زندگی روزمره تا سوژۀ آنلاینِ ازهم‌گسیخته

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسندگان

احسان آقابابایی 1
جمال محمدی 2

1 استادیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه اصفهان

2 عضو هیات علمی/ دانشگاه کردستان

https://doi.org/10.30465/ismc.2021.33057.2272
چکیده
این مقاله می‌کوشد تلاش سوژۀ ایرانی برای بازنمایی/ برساختِ فردیتِ خویش در فضای مجازی را مطالعه کند. برای انجام این کار، به‌منظور فهم چگونگی تولد و رشد سوژۀ ایرانی، نخست شرحی موجز از تولد سوژۀ مدرن و سیر دگردیسی مفهومی و انضمامی آن، به‌ویژه در مدرنیتۀ متأخر، به‌دست داده است؛ سپس با اتکا بر تحلیل نشانه‌شناختی تصاویر بازنمودشده در فضای مجازی سویه‌های گوناگون تجلی سوژگی ایرانی را مطالعه کرده است. نتایج نشان می‌دهد که سوژۀ ایرانی در تلاش برای تحقق فردیت خویش در روزگار حاضر درست در کشاکش رودررویی با همان ریسک‌ها، بیم‌ها و تلاطم‌هایی است که زندگی روزمرۀ او را دستخوش چندپارگی، نوسان، بیم‌زدگی و تعارض کرده‌اند. این سوژه به‌رغم آن‌که قدرت انتخاب بیشتری در زندگی روزمره پیدا کرده است، در مواجهه با مناسک، شعایر، فضاهای جمعی و دیگریِ فربه توان‌اش برای شکوفایی خویشتن تحلیل رفته است. سترون‌شدن زندگی روزمره در وضعیت واقعی جامعۀ ایران و تلاش سوژه‌ها برای احیای آن در جهان مجازی به خلق شکلی از زندگی انجامیده است که از دل آن سوژه‌هایی سرخورده، ازهم-گسیخته، تسلیمِ به دیگری، محوشده در مناسک و واپس‌رفته به کودکی سر بر آورده‌اند.

کلیدواژه‌ها

سوژه
فردیت
زندگی روزمره
مناسک
فضای آنلاین
دیگریِ فربه

عنوان مقاله English

The Representation of Individuality in Virtual Space (From the decidability of everyday life to the online interrupted subjectivity)

نویسندگان English

Ehsan Aqababaee 1
Jamal Mohammadi 2
1 Assistant Professor, Department of Social Sciences, University of Isfahan
2 Associate professor at University of Kurdistan
چکیده English

This article tries to study the Iranian subject's attempt to represent / construct her/his individuality in cyberspace. For doing so, in order to interpret the birth and development of Iranian subject, we have first introduced a brief description of the emergence of modern subject and its conceptual and concrete transformation, especially in late modernity; then we have analyzed the different dimensions of this embodied self-actualization by way of semiotic interpretation of images in virtual space. The findings showed that Iranian subject, in attempting to pursue the project of self-actualization in this era, has exactly encountered the same risks, ambivalences and contractions that have made his everyday life interrupted, conflicting and contradictory. Although this subject has achieved a variety of options to choose in the sphere of everyday life, but has lost his ability to self-actualization in the face of rituals and big other. The sterilization of everyday life in the real world in Iran and the attempt of individuals to revive it in virtual space has caused a life form in which interrupted subjects are born.

کلیدواژه‌ها English

subject
individuality
everyday life
rituals
online space
the other
  • اکو، امبرتو (1396). به سویی منطق فرهنگ، در امیرعلی نجومیان (گزینش و ویرایش). نشانه شناسی: مقالات کلیدی، تهران: انتشارات مروارید.
  • آزاد ارمکی، تقی (1386). جامعه شناسی خانواده، تهران: سمت.
  • آزاد ارمکی، تقی (1393). «فردگرایی در ایران افراطی شده است»، شرق، شماره 2183.
  • بروجردی، مهرزاد (1389). تراشیدم، پرستیدم، شکستم، تهران: نشر نگاه معاصر.
  • تاج­الدین، محمد باقر (1397). تجدد و ناخرسندی­های آن در ایران، تهران: نشر نقد فرهنگ.
  • جلایی پور، حمیدرضا (1392). جامعه شناسی ایران: جامعه کژمدرن، تهران: نشر علمی.
  • جی دان، رابرت (1385). نقد اجتماعی پست مدرنیته، ترجمه­ی صالح نجفی، تهران: پردیس دانش.
  • خنیفر، حسین و ناهید مسلمی (1397). اصول و مبانی روش‏های پژوهش کیفی، تهران: انتشارات نگاه دانش.
  • دولا کامپانی، کریستیان(1382). تاریخ فلسفه در قرن بیستم، ترجمه­ی باقر پرهام، تهران: آگه.
  • دیویس، تونی (1386). اومانیسم، ترجمه­ی عباس مخبر، تهران: نشر مرکز.
  • ذکایی، محمد سعید و فرزانه، حمید (1387). «زنان و فرهنگ بدن: زمینه‌های انتخاب جراحی‌های زیبایی در زنان تهرانی»، فصلنامه انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، دوره 4 شماره 11: 45-65.
  • رستگار خالد، امیر و محمدی، میثم (1393). «تغییرات فرهنگی و افت باروری در ایران»، جامعه شناسی کاربردی، سال 26، شماره دوم، 180-159.
  • رفیع پور، فرامرز (1376). توسعه و تضاد، تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
  • سجویک، پیتر (1388). دکارت تا دریدا (مروری بر فلسفه ی اروپایی)، ترجمه­ی محمدرضا آخوندزاده، تهران: نشر نی.
  • سروش، عبدالکریم (1374). «معنا و مبانی سکولاریسم»، مجله کیان، شماره 26
  • سیبیاک، تامس آلبرت(1391). نشانه‏ها: درآمدی بر نشانه شناسی، ترجمه محسن نوبخت، تهران: انتشارات علمی
  • سیدمن، استیون (1386). کشاکش آرا در جامعه شناسی، ترجمه: هادی جلیلی، تهران: نشر نی.
  • شالچی، وحید (1386). «سبک زندگی جوانان کافی شاپ»، فصلنامه تحقیقات فرهنگی، سال اول، شماره 1: 93-115.
  • شایگان، داریوش (1389). آمیزش افق­ها. تهران: نشر فرزان روز.
  • شایگان، داریوش (1392). افسون زدگی جدید، هویت چهل تکه و تفکر سیار، ترجمه فاطمه ولیانی، تهران، نشر فرزان روز.
  • شایگان، داریوش (1392). آسیا در برابر غرب، تهران، نشر فرزان روز.
  • شریعتی، علی (1394). بازشناسی هویت ایرانی_ اسلامی، مشهد: نشر سپیده باوران.
  • شهابی، محمود و هوشنگی، طاهره (1391). «جوانان و فرهنگ اتومبیل: تحلیل معانی، انگیزه‌ها و کارکردهای استفاده از اتومبیل شخصی در بین جوانان شهر تهران»، علوم اجتماعی، شماره 58: 109-144.
  • صادقی، رسول (1395). «تحلیل بسترهای اجتماعی فرهنگی کاهش باروری در ایران»، فصلنامه راهبرد اجتماعی و فرهنگی، سال 5، شماره 10:246-217.
  • فاتحی, ابوالقاسم, اخلاصی, ابراهیم. (1387). «مدیریت بدن و رابطه آن با پذیرش اجتماعی بدن (مطالعه موردی زنان شهر شیراز) »، فصلنامه علمی- پژوهشی مطالعات راهبردی زنان (کتاب زنان سابق) 11 (41): 9-42.
  • فراستخواه، مقصود (1394). ما ایرانیان، تهران: نشر نی.
  • فیاض ابراهیم وجبار رحمانی (1386). «مناسک عزاداری و وجدان جمعی در تشیع ایرانی»، فصلنامه پژوهشی دانشگاه امام صادق (نامه صادق)، شماره 32: 119-101.
  • کاظمی، عباس (1395). امر روزمره در جامعه پساانقلابی، تهران: فرهنگ جاوید.
  • کیوان آرا، محمود، ربانی، رسول، ژیانپور، مهدی. (1389). «قشربندی اجتماعی و اصلاح بدن (جراحی زیبایی به مثابه نماد پایگاه اجتماعی) »، فصلنامه علمی- پژوهشی مطالعات راهبردی زنان (کتاب زنان سابق),12(47): 73-98.
  • لش، اسکات (1384). جامعه شناسی پست مدرنیسم، ترجمه­ی حسن چاووشیان، تهران: نشر مرکز.
  • محمدپور،احمد(1392). روش تحقیق ضد روش 2 . تهران: جامعه شناسان.
  • مکوئیلان، مارتین(1388) گزیده مقالات روایت، ترجمه­ی فتاح محمدی، تهران: مینوی خرد.
  • موحد، مجید، اسفندیار غفاری نسب و حسینی، مریم (1389).«آرایش و زندگی اجتماعی دختران جوان، زن در توسعه و سیاست»، شماره 1 (28).
  • میل، الف (1385). رساله درباره آزادی، ترجمه جواد شیخ­الاسلامی. تهران. شرکت انتشارات علمی و فرهنگی
  • میلر، پیتر (1388). سوژه، استیلا و قدرت، ترجمه­ی نیکو سرخوش و افشین جهاندیده، تهران: نشر نی.
  • میلز، آندرو و جف براویت (1385). درآمدی بر نظریه فرهنگی معاصر، ترجمه­ی جمال محمدی، تهران: ققنوس.
  • نادله، علی و رهنما، مریم (1394) «دگرگونی در الگوی متعارف خانواده ایرانی (تحلیل ثانویه داده‌های ملی)»، خانواده پژوهی، سال دهم، شماره 39: 277-296.
  • نراقی، احسان (1378). ما و جهان امروز، تهران: انتشارات سخن
  • نصر، حسین (1383). انسان و طبیعت (بحران معنوی انسان متجدد)، ترجمه دکتر عبدالرحیم گواهی، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
  • نیکزاد، مهرداد (1382). «تحلیل اجتماعی کنشهای مصرفی»، نامه پژوهش فرهنگی، سال هشتم، شماره 7: 181- 212
  • هاشمی منفرد، آزاده و ربیعی، علی (1396). «مطالعه موردی شیوه نمایش خود در کاربران صفحه اجتماعی اینستاگرام»، فصلنامه علوم اجتماعی، سال 26 شماره 78: 194-157
  • هان، شان (1397). این بدان معناست آن بدین معنا: درآمدی مصور بر نشانه شناسی، ترجمه: مجتبی پردل، مشهد: انتشارات ترانه
  • Alcoff, L. (1988). “Cultural Feminism versus Post-structuralism: The Identity Crisis in Feminist Theory”.Signs: Jurnal of Women and Culture, 13(3) ,PP 405-436
  • Appelrouth, S., & Oredes, L. (2006). Sociological Theory Contemporary Era, Pire Ferg Press.
  • Barker, C., & Galasinski, D. (2001). Cultural Studies and Discourse Analysis,London. Thousans Oaks, New Delhi: SAGE.
  • Butler, J. (1987). Subject of Desire: Hegelian Reflection in Twentith Country France. New York: N.Y.Columbiab University Press.
  • Demant, P. R. (2006). Isalam vs. Islamism:The Dilemma of the Muslim World. London : Praveger
  • Foucault, M. (1983). The Subject and Power. In H. Deryfuse &P. Rabin (Eds). Beyond structuralism and Hermonotics. Sussex:Harvester Press.
  • Hall, S. (1996). Who Needs Identity? In S.Hall & P.Dugay (Eds). Questions of Cultural Identity. London: SAGE.
  • Hawkes, D. (2003). Ideology. London and New York: Routledge.
  • Malpas, S. (2005). The Postmodern (The New Critical Idiom). New York:Routledge.
  • Mansfield, N., & James Bennett Pty. Ltd. (2003). Subjectivity: Theories of the self from Freud to Haraway. Crows Nest. N.S.W: Allen & Unwin.
  • Massumi, B. (1992). A Users Guid to Capitalism and Schizophernia: Deviations from Deleuze and Guattari. Cambdridge, Mass:MIT Press.
  • Morris, B. (1985). “The Rise and fall of the Human Subject”. Man, New Series, Vol.20, No.4, PP: 722-742.
  • Noth, W. (2014). Handbook of semiotics. Bloomington ; Indianapolis : Indiana University Press.
  • Oswell, D. (2008). Culture and Society. London: SAGE.
  • Patton, M. Q. (2015). Qualitative Research and Evaluation Methods. London: SAGE.
  • Rose, G. (2002). Visual Methodologies: An Introduction to the Interpretation of Visual Materials. SAGE Publication
  • Weedon, C. (2004). Identity and Culture: Narratives of Differences and Belonging. London: Open University Press.

صفحه اصلی

راهنمای نویسندگان

ارسال مقاله

داوران

تماس با ما