نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای تخصصی مدیریت رسانه ای، باشگاه پژوهشگران و نخبگان، واحد اصفهان(خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران

2 عضو هیئت علمی و دانشیار گروه علوم ارتباطات، دانشکده مدیریت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان(خوراسگان)، اصفهان، ایران

3 عضو هیئت علمی و استادیار گروه علوم ارتباطات، دانشکده مدیریت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان(خوراسگان)، اصفهان، ایران

چکیده

پژوهش حاضر با هدف شناسایی موانع شفافیت در رسانه‌های خبری ایران انجام شده است. بدین منظور تعداد 52 نفر از مدیران و متخصصان رسانه، ارتباطات، جامعه شناسی و حقوق با استفاده از نمونه گیری هدفمند انتخاب شده و با روش تحلیل محتوای کیفی و پرسشنامه عمیق نیمه ساختارمند مورد مطالعه قرار گرفتند. یافته‌‌ها شامل موانع شفافیت رسانه‌‌‌ای در دو بخش "درون سازمانی" و "برون سازمانی" بود. موانع درون سازمانی شامل13 مقوله: "فقدان امنیت شغلی و مالی اصحاب رسانه "، "مشکلات مالی و اقتصادی رسانه‌‌ها"، "وجود رانت در رسانه‌‌ها"، "فقدان شایسته سالاری"، "نبود محتوای حرفه‌‌‌ای مخاطب محور"، "کمبود زیرساخت‌‌های فناورانه"، "خودسانسوری و ترس اصحاب رسانه" و...؛ و موانع برون سازمانی شامل 15 مقوله: "پایین بودن نقدپذیری مسؤولان"، "ضعف قوانین و مقررات رسانه‌ای"، "نبود چارچوب شفاف آزادی رسانه‌‌ها"، "نبود نظام صنفی رسانه‌ای کارآمد"، "وجود رسانه‌‌های دولتی انحصاری"، "نبود مدیران کارآمد رسانه‌ای در مناصب دولتی"، "انفعال مردم در برابر رسانه‌‌ها"، "نگاه ابزاری دولتمردان به رسانه‌‌ها"، "عدم پاسخگویی به نیازهای رسانه‌‌ها" و... بود. یافته‌‌ها نشان داد که یکی از راهکارهای عملی مقابله با بحران‌‌های اجتماعی و اقتصادی امروزی و مبارزه با فسادهای ساختاری، ایجاد جریان آزاد اطلاعات و توجه به شفافیت رسانه‌ای است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Qualitative Content Analysis of Barriers to News Media Transparency in Iran

نویسندگان [English]

  • Abbas Zamani 1
  • Faeze Taghipour 2
  • Reza Esmaili 3

1 Ph.D. Student of Media Management, Young Researchers and Elite Club, Isfahan(khorasgan) Branch, Islamic Azad University, Isfahan, Iran

2 Associate Professor , Faculty of Management, Islamic Azad University Isfahan Branch, Isfahan, Iran

3 Assistant Professor , Faculty of Management, Islamic Azad University Isfahan Branch, Isfahan, Iran

چکیده [English]

The aim of this study was identifying barriers to news media transparency in Iran. For this purpose52 members of managers, researchers and activists in media, communication, sociology and law were selected with Purposive sampling and studied by qualitative content analysis and a semi-structured deep questionnaire. Findings included barriers to media transparency in both "Intra-Organizational" and "Extra-Organizational". Extra-organizational barriers included 13 categories: "Lack of job security of media owners", "Financial problems of the media", "rent in the media", "lack of meritocracy", "lack of professional content", "lack of hardware infrastructure", "self-censorship" and external barriers included 15 categories: "lack of job security", "lack of media freedom framework", "lack of a media organization", "state media monopoly",... .Findings show that creating free flow of information and paying attention to media transparency is one of the practical solutions to deal with social and economic crises and fight against structural corruption.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Transparency
  • Media
  • News Media
  • Media Transparency
  • Freedom of Speech
  • Freedom of Information
اکبری، بهنام .(1395)، آیین دادرسی کیفری. تهران: مجد.
استراوس، انسلم؛ کوربین، جولیت.(1391)، مبانی پژوهش کیفی: فنون و مراحل تولید نظریه زمینه‌‌‌ای. ترجمه ابراهیم افشار. تهران: نشر نی.
ایمان، محمدتقی(1388)، مبانی پارادایمی روشهای تحقیق کمی و کیفی در علوم انسانی. قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
آذرنوش، آذرتاش.(1386)، فرهنگ معاصر عربی- فارسی. تهران: نشر نی.
آذری، شادی.(1398)، «گزارش جدید سازمان بین المللی شفافیت منتشر شد: شدت احساس فساد در ۲۰۱۹». روزنامه دنیای اقتصاد، شماره 4812،5/11/1398: 3
بشیری، سعید؛ ابطحی، سیدمصطفی؛ مرشدی‌زاد، علی.(1399)، «نقش فضای مجازی بر وضعیت شفافیت در ایران (بررسی دیدگاه دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات)». فرهنگ در دانشگاه اسلامی، سال دهم، شماره 34، بهار 1399: 156-127.
بابازاده مقدم، حامد.(1392)،«بررسی حق دسترسی به اطلاعات در ایران با تاکید بر مصوبات شورای اروپا». نشریه علوم خبری، شماره 8، اسفند 1392: 119-160.
بیابانی، غلامحسین؛ محمدتقی عصار؛ مظفری، افسانه.(1395)، «شفافیت رسانه‌ای در مقابله با فساد و جرم سازمان یافته». فصلنامه رسانه، سال 27، شماره 4، پیاپی 105، زمستان 1395: 83-65.
بیابانی، غلامحسین؛ ذوقی، بهنام.(1397)، رسانه‌ها ابزاری برای ‌ترویج شفافیت و مقابله با فساد سیاسی و مالی.فصلنامه رسانه، دوره 29، شماره 3 ، شماره پیاپی 112، پاییز 1397: 85-104.
پناهی، بلال.(1399)، «ارزیابی نقش شفافیت سازمانی بر تعارضات سازمانی با میانجیگری ارتباطات سازمانی اثربخش (مورد مطالعه: سازمان آب منطقه‌ای آذربایجان شرقی)». فصل نامه مدیریت سازمان‌‌های دولتی، سال هفتم، شماره 4 (پیاپی 28)، پاییز 1398: ۲۵-۳۸
حیدری، سیدمحمد.(1423ق)، معجم الفعال المتداوله؛ ج 1.  قم: المرکز العالمی للدراسات الإسلامیۀ.
خانیکی، هادی؛ خجیر، یوسف.(1398)، ظرفیت ها و چالش‌های شبکه‌های اجتماعی مجازی برای جامعه مدنی ایران. ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت رﺳﺎﻧﻪﻫﺎی ﻧﻮﯾﻦ، ﺳﺎل ﭘﻨﺠﻢ، ﺷﻤﺎره 17، ﺑﻬﺎر 1398: 69-35.
دهقانی سلطانی، مهدی؛ شیری، اردشیر؛ نثاری، طاهره؛ رئوفی، مصطفی.(1397)، «نقش رسانه‌های اجتماعی، شفافیت و مسئولیت اجتماعی در ارتقای عملکرد تجاری شرکت‌های خدمات مسافرتی و گردشگری». مطالعات مدیریت گردشگری، شماره43، پاییز 1397: 141-169.
دیندار فرکوش،  فیروز؛ روح الله احمد زاده کرمانی؛  الوندی، هومن.(1391)، «شفافیت اطلاعاتی، کارویژه اصلی رسانه‌‌های جمعی در برابرافکارعمومی (با تاکید برهدفمندی یارانه‌‌ها)». فصلنامه مطالعات رسانه‌ای، دوره ۷، شماره شماره ۲(پیاپی ۱۷): ۷۳-۸۶.
رهبر، عباسعلی؛ قنبرپور، سارا.(1399)، «نسبت شفافیت سیاسی و اعتماد سیاسی». فصلنامه علوم خبری، سال نهم، شماره 35، پاییز 1399: 78- 47.
سورین، ورنر؛ تانکارد، جیمز.(1384)، نظریه‌‌های ارتباطات. ترجمه علیرضا دهقان، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
صابری، ندا؛ زبردست، لعبت؛ منتظرقائم، مهد.(1398)، «ارزیابی عملکرد رسانه‌های خبری ایران با استفاده از نقد رتوریک(مطالعه موردی: بحران کم آبی)». فصلنامه محیط زیست و توسعه پایدار، سال هشتم، شماره 1، پاییز 1398: 48-37.
صادقی، سعید.(1397)، «شفافیت، نظارت و کارآمدی». مطالعات راهبردی، شماره 82، زمستان 1397: 7-34.
عباس زاده، محمد.(1391)، «تاملی بر اعتبار و پایایی در تحقیقات کیفی».  فصلنامه جامعه شناسی کاربردی، سال 23، شماره1، شماره پیاپی 45: 34-19
عبدالحسین زاده، محمد.(1399)، «تبیین مفهوم شفافیت و کاربرد آن در عرصه حکمرانی و ادارۀ امور دولتی». فصلنامه سیاست‌‌های راهبردی و کلان، دوره 8، شماره2، تابستان 1399: 206-179.
علوی، سید مصطفی.(1390)، «تاثیر سطوح شفافیت اطلاعات بر میزان پاسخ گویی مدیریت». حسابدار رسمی، شماره 14، تابستان 1390: 79-77.
‌ عمید، حسن.(1383)، فرهنگ فارسی عمید. تهران: انتشارات امیرکبیر.
قیومی، احمدبن محمد.(1418ق)، المصباح المنیر؛ ج 1. لبنان: المکتبۀ العصریه.
کریمیان، محمد وزین؛ بهاره کلاهی؛ صفری سعید.(1394)، «شناسایی و اولویت‌بندی عوامل مؤثر بر شفافیت نظام اداری ایران (ناظر بر بند 18 سیاست‌های کلی نظام اداری)».چشم انداز مدیریت دولتی، سال 6، شماره 23، پاییز 1394: 105-83.
محرم نژاد،  ناصر ؛ حیدری، عمران.(1385)، تدوین الگوی مدیریتی توسعه پایدار آموزش محیط زیست برای نسل جوان کشور. فصلنامه علوم و تکنولوژی محیط زیست، دوره 8، شماره 1، بهار 1385: 68-77.
مقتدر، سیدحسین؛ حلاج، گلنار.(1396)، «افشاسازی اطلاعات در دولت الکترونیک و تاثیر آن در کاهش فساد مالی». مطالعات مدیریت و کارآفرینی، دوره سوم، شماره 1، زمستان 1396: 96- 108.
معتمد نژاد، کاظم؛ معتمد نژاد، رویا.(1386)، حقوق ارتباطات. تهران: دفتر مطالعات و توسعه رسانه، جلد اول.
معین، محمد.(1386)، فرهنگ فارسی معین. تهران: انتشارات سرایش.
مک کوایل، دنیس.(1382)، درآمدی بر نظریه ارتباط جمعی. ترجمه پرویز اجلالی، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه.
مهرداد، هرمز.(1380)، مقدمه ای بر نظریات و مفاهیم ارتباط جمعی.تهران: انتشارات فاران.
مهدی زاده، سید محمد.(1392)، نظریه‌‌های رسانه: اندیشه‌‌های رایج و دیدگاه‌‌های انتقادی. تهران: نشر همشهری، چاپ سوم.
میانداری، کمال؛ مهدی دیهیم پور، رضا جاری، حسن؛ جعفری، عابدی.(1396)، «بررسی نقش شفافیت سازمانی در توسعۀ سرمایۀ اجتماعی (مورد مطالعه: شهرداری‌های غرب مازندران)». مدیریت سرمایه اجتماعی. دوره 4، شماره 2، تابستان 1396: 283-307.
نرگسیان، عباس؛ جمالی، قاسمعلی؛ هراتی، مسعود؛ آذری، حسین.(1397)، «بررسی ارتباط فساد و اعتماد در رابطه بین شفافیت و رضایت شهروندان». فصلنامه مدیریت دولتی، دوره 10، شماره 2، تابستان 1397: 289-310.
نرگسیان، عباس؛ جمالی، قاسمعلی.(1398)، «وضعیت شفافیت در سازمان‌های حاکمیتی ایران». فصل نامه دولت پژوهی، شماره 18، تابستان 1398: 209 244
Albu, O. B., & Flyverbom, M. (2016). Organizational Transparency. Business & Society, 000765031665985. doi:10.1177/0007650316659851.
Bell, Allan. (1991). The Language of News Media, Oxford UK: Basil black Well.
Blackwell, D., Leaman, C., Tramposch, R., Osborne, C. & Liss, M. (2017). Extraversion, neuroticism, attachment style and fear of missing out as predictors of social media use and addiction. Personality and Individual Differences, 116, 69-72.
Christopher, H & Transparency, D. (2006). The Key to Better Governance oxford: oxford universi Press.
Brandes, L. & Darai, D. (2017). The value and motivating mechanism of transparency in organizations. European Economic Review, 98, 189-198.
Che Haat, M., Abdul Rahman, R., & Mahenthiran, S. (2008). Corporate governance, transparency and performance of Malaysian companies. Managerial Auditing Journal, 23(8), 744–778.
Chan-Olmsted, S. & Kim, Y. (2001). Perception of branding among television station managers: an exploratory analysis. Journal of Broadcasting & Electronic Media, 45(1), 75-91.
DiStaso, M. W., & Bortree, D. S. (2012). Multi-method analysis of transparency in social media practices: Survey, interviews and content analysis. Public Relations Review, 38(3), 511–514. doi: 10.1016/j.pubrev.2012.01.003.
Dubois, Judith (2002) Media Coverage of Organized Crime: Impact on Public Opinion? Mark Levin, Georgy Satarov, Corruption and institutions in Russia (2000), Royal Canadian Mounted Police AddressOttawa, Ontario K1A 0R2 Canada, Canada
Fairbanks, J., Plowman, K. D., & Rawlins, B. L. (2007). Transparency in government communication. Journal of Public Affairs, 7(1), 23–37. doi:10.1002/pa.245.
Gene Zucker, Harold (1978). The Variable Nature of News Media Influence. Annals of the International Communication Association, 2(1), 225–240. doi:10.1080/23808985.1978.11923728
Glaser, B. (1998). Doing grounded theory: Issues and discussions, Sociology Press. Mill Valley, CA.
Glaser, B. (2005). The grounded theory perspective III: Theoretical coding, Sociology Press. Mill Valley, CA.
Jha, C.K. (2020). Information Control, Transparency, and Social Media: Implications for Corruption. In Political Scandal, Corruption, and Legitimacy in the Age of Social Media, IGI Global. DOI: 10.4018/978-1-5225-2019-1.ch003, Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract=2953348.
Klyueva, A., & Tsetsura, K. (2010), Media Non-transparency Research: The Case of Romania, Public Relations Journal, Vol. 4, No. 4, Fall 2010 ISSN 1942-4604.
Kolstad, Ivar and Wiig (2009), Arne, Is Transparency the Key to Reducing Corruption in Resource-Rich Countries? World Development, Vol. 37, No. 3.
Král, P., & Cuskelly, G. (2017). A model of transparency: determinants and implications of transparency for national sport organizations. European Sport Management Quarterly, 18(2), 237–262.
Lindsay, B.R. (2011). Social Media and Disasters: Current Uses, Future Options, and Policy Consideration. Congressional Research Services Report, 21, 7-5700.
Meijer, A., Hart, P., & Worthy, B. (2015). Assessing Government Transparency: An Interpretive Framework. Administration & Society, 50(4), 501–526.
Michener, G. (2018). Gauging the Impact of Transparency Policies. Public Administration Review. Public Administration Review, Vol.79, No.1, January/February 2019, 136-139doi:10.1111/puar.13011.
Oberoi, P., Patel, C. & Haon, C. (2017). Technology sourcing for website personalization and social media marketing: A study of retailing industry. Journal of Business Research, 80, 10-23.
Oliver, R. (2004). What is Transparency? New York: McGraw Hill Professional.
Reynaers, A., & Grimmelikhuijsen, S. (2015). Transparency in public–private partnerships: not so bad after all? Public Administration, 93(3), 609-626.
Roelofs, P. (2019). Transparency and mistrust: Who or what should be made transparent? Governance.doi:10.1111/gove.12402.
Royo Montañés, S., Yetano, A., & García-Lacalle, J. (2020). Financial Transparency in the Web 2.0 Era. An Analysis of the use of Websites and Social Media by Spanish Municipalities. Revista de Contabilidad, 23(2), 263–276. doi:10.6018/rcsar.371951.
Scauer, F. (2011). Transparency in three dimensions. U. Ill. L. Rev., 1339.
RSF (2020). Press Freedom Index. Accessible: rsf.org/en/ranking/2020.
Transparency International (2019). Corruption Perceptions Index. Accessible: www.transparency.org.
Truglia, R. P. (2019). The Effects of Income Transparency on Well-Being: Evidence from a Natural Experiment. National bureau of economic research. Issued in February 2019, https://www.nber.org/papers/w25622.
Tsetsura, K., & Aziz, K. (2018). Toward professional standards for media transparency in the United States: Comparison of perceptions of non-transparency in national vs. regional media. Public Relations Review, 44(1), 180–190.
Villeneuve, J.P. (2014). Transparency of Transparency: The pro-active disclosure of the rules governing Access to Information as a gauge of organisational cultural transformation. The case of the Swiss transparency regime. Government Information Quarterly, 31(4), 556-562.
Wang, D.H.M., Chen, P.H., Yu, T.H.K. & Hsiao, C.Y. (2015). The effects of corporate social responsibility on brand equity and firm performance. Journal of Business Research, 68(11), 2232-2236.