نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسندگان

• محسن نیازی ¹
• الهام شفائی‌‌مقدم ²

¹ دانشیار گروه علوم اجتماعی، دانشکدة علوم انسانی دانشگاه کاشان

² کارشناس ارشد مطالعات فرهنگی، دانشگاه کاشان

چکیده

امروزه رسانه‌‌های جمعی، به‌منزلة شاه‌راه اطلاعاتی جوامع، و نقش آن‌ها در فرهنگ و ابعاد گوناگون هویت انسانی، به‌ویژه هویت ملی، مورد توجه صاحب‌‌نظران و محققان علوم انسانی ـ اجتماعی قرار گرفته است. در این ارتباط رویکردها و ره‌یافت‌‌های نظری متفاوتی عرضه شده است. نظریة ارتباطات گلوله‌‌ای بر شکل‌‌گیری هویت بر مبنای رسانه‌‌ها تأکید کرده است. دربرابر، برخی صاحب‌‌نظران به قدرت تحلیل اطلاعات و فرهنگ بهره‌‌وری از رسانه‌‌ها اشاره کرده‌‌اند. در این ‌میان، برخی نیز با عرضة رویکرد تعادلی بر نقش دوگانه و متناقض رسانه‌‌ها در شکل‌‌دهی و فرسایش هویت ملی تأکید داشته‌‌اند. با توجه به موارد فوق، هدف اساسی این مقاله بررسی میزان و نوع محتوای برنامه‌‌‌‌های مورد استفاده از رسانه‌‌های تلویزیون و ماهواره و اینترنت و میزان گرایش به هویت ملی شهروندان و نیز چگونگی رابطه بین متغیرهای فوق در جامعة آماری مورد مطالعة کاشان، به‌منزلة شهری سنتی و در معرض نوگرایی، است.
این پژوهش از نوع مطالعة پیمایش بوده است و داده‌‌های تحقیق با استفاده از روش پرسش‌نامه توأم با مصاحبه جمع‌‌آوری شده است. برای سنجش متغیرهای اصلی و وابستة تحقیق از ده گویه در قالب طیف لیکرت استفاده شده است. اعتبار و روایی طیف با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ بررسی و با توجه به نتایج آزمون (84/0=a) تأیید شده است. درمجموع، یافته‌‌های تحقیق و نتایج محاسبات آماری مربوطه رابطة معنی‌‌دار و مثبت بین میزان استفاده از تلویزیون و میزان گرایش به هویت ملی (252/0=T_b) و نیز رابطة معنی‌‌دار و منفی بین میزان استفاده از ماهواره و اینترنت با میزان گرایش به هویت ملی را به‌ترتیب با 199/0- و 271/0-=T_c در سطح اطمینان 99% تأیید کرده است. هم‌چنین، نتایج آزمون کای‌اسکوئر معنی‌‌داری رابطه بین نوع محتوای برنامه‌‌های مورد استفاده از تلویزیون و ماهواره و اینترنت با میزان گرایش به هویت ملی را تأیید کرده است. نتایج تحلیل رگرسیون با ضریب بتای 276/0- تأثیر منفی متغیر میزان استفاده از ماهواره و با ضریب بتای 268/0 تأثیر مثبت میزان استفاده از تلویزیون در میزان گرایش به هویت ملی پاسخ‌گویان را نشان می‌‌دهد.

کلیدواژه‌ها

• اینترنت
• تلویزیون
• رسانه‌‌های جمعی
• ماهواره
• هویت ملی

عنوان مقاله [English]

A Study of the Effects of Mass Communication Media on Tendencies Toward National Identity

نویسندگان [English]

• Mohsen Niazi ¹
• Elham Shafaiemoghaddam ²

¹ Associate Professor of Social Sciences, University of Kashan

² M.A. of Cultural Studies, University of Kashan

چکیده [English]

Mass Communication Media are information highways which roles in culture and identity have recently interested social science scholars. In this regard, different conceptual frameworks have been of offered.
Snowball communication is an idea that emphasizes the formation of identities through Mass media. On the contrary, some scholars emphasize information analysis. Still others emphasize a more balanced approach and point out the contradictory and dual role of mass media in both forming and eroding national identity. The purpose of the present article is to explore the level and content of TV programs, satellite channels, and internet sites on national identity of the citizens and their variables. The population of the study was the residents of Kashan, a traditional city that has recently begun movement toward modernity.
The study is a survey work in which data have been collected through questionnaires and interviews. A 10-item Likert- scale questionnaire provided data on the main variable. The cronbach’s alpha reliability was 0.84. Results indicated significant positive correlation between TV use and tendencies toward national identity (Tb= 0.252). However, the relationship was negative for the use of satellite channels and the internet (TC= -0.271 and -0.199). Chi-square analysis also confirmed the data. Regression analysis (β= 0.268 and -0.276) also reflects the positive effects of TV and the negative effects of Satellites on national identity.

کلیدواژه‌ها [English]

• the Internet
• TV
• mass media
• satellite
• National Identity