نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسندگان

• زهره بیاد ¹
• سید بیوک محمدی ²
• ناهید موید حکمت ³

¹ کارشناس ارشد پژوهش علوم اجتماعی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

² استاد جامعه شناسی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

³ دانشیار جامعه شناسی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چکیده

در این پژوهش تلاش شده است، مسائل اجتماعی نهفته در فیلم­های مستند دو دهه­ی قبل و بعد از انقلاب اسلامی ایران (1357)، مورد شناسایی قرار گیرد. هدف، پاسخ به این پرسش است که با توجه به نسبی بودن مسائل اجتماعی نسبت به زمان و تـغییرات در نوع نگاه و ارزش­های مطلوب، در اثر دگرگونی­های بزرگ اجتماعی، چه تغییری در دید نسبت به مسائل اجتماعی رخ داده است؟ روش­شناسی پژوهش مبتنی بر پارادایم روش تحقیق کیفی بوده و از تکنیک­های تحلیل محتوا، با رویکردی نشانه­شناسانه بهره گرفته شده است. در این پژوهش بیست و هفت فیلم، مورد بررسی قرار گرفت که سیزده فیلم مربوط به قبل و چهارده فیلم دیگر مربوط به بعد از انقلاب اسلامی ایران می­باشد.
نتایج به دست آمده حاکی از آن است که در فیلم­های مستند دوره بیست ساله قبل از انقلاب اسلامی ایران، به مسائلی از قبیل نابرابری، معضلات شهری (فقر، بیکاری، بی­سوادی، انبوهی جمعیت، ترافیک، آلودگی محیط زیست، حاشیه­نشینی، کمبود مسکن و بهداشت) و سنت­گرایی، پرداخته شده است. در دوره بیست ساله بعد از انقلاب اسلامی، مسائلی همچون معضلات شهری (فقر، بیکاری، بی­سوادی، انبوهی جمعیت، ترافیک، آلودگی محیط زیست، حاشیه­نشینی، کمبود مسکن و بهداشت)، نابرابری آثار اجتماعی انقلاب(تشتت آراء و ایدئولوژی­گرایی)، آثار جنگ، رابطه­ی انسان و طبیعت (سختی های مبارزه با طبیعت)، سنت گرایی و نیز بیماری مشاهده می شود. علی رغم مشاهده مشابهت مسائل مطروحه به لحاظ گونه­شناسی، در دو دوره مورد بررسی، که اغلب مربوط به معضلات جوامع در حال توسعه می باشد، تفاوت های عمده ای از نظر نوع نگاه، ریشه­یابی، طرز تلقی، برخوردها و شیوه ارائه راهکار، در فیلم های مستند مورد بررسی، به چشم می­خورد.

کلیدواژه‌ها

• مسأله اجتماعی
• فیلم مستند
• دگرگونی اجتماعی

عنوان مقاله [English]

An Examination and Comparison of Social Issues in Documentary Films during 1340-1380: Before and After the Revolution of 1979.

نویسندگان [English]

• zohreh beyad ¹
• seyed biuk mohammadi ²
• nahid moayed hekmat ³

¹ Master of Science in Social Sciences, Humanities and Cultural Studies Institute

² Professor of Sociology, Humanities and Cultural Studies Institute

³ Associate Professor of Sociology, Humanities and Cultural Studies Institute

چکیده [English]

In this research it has been attempted to identify the hidden concepts and issues in documentaries during two decades before and after Iran Islamic revolution. The purpose of this research is responding to this question:
Considering the relativeness of social matters comparing to the time, what kind of change have happened in people’s points of view, desirable values and consequently the definition of social problems and issues?
The films are analysed with 3 approaches:
Functionalism, Conflict, deviation, from another point, the relationship between art and society is important, considering the elements of representation and power and reality.
The research methodology is based on qualitative research and utilizing content analysis and narrative analysis with semiology approach.
In this research 27 films were surveyed which 13 films are related to before Iran Islamic revolution and 14 films are related to after Iran Islamic revolution.
The conclusions indicate that the main similarities researching problems and issue in the two periods are:
The problems facing developing societies (poverty, unemployment, illiteracy, population growth, traffic, environment pollution, slum dwelling, shortage of house and hygiene and injustice) and main differences are related to revolutions social effects (dispersed view, ideological opinions) war, relationship between human being and nature and illness.
Although regarding typology there are noticeable similarities in problems in the two periods however from different points of view, there are some great differences regarding finding roots, attitudes and tanking actions and finding solutions