نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی
نویسندگان
1 دانشیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
2 استادیار علوم ارتباطات اجتماعی، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران
3 دکتری جامعه شناسی دانشکده علوم اجتماعی ، دانشگاه تهران
چکیده
با ظهور پسامدرنیسم در حوزه پزشکی، تفسیرهای جدیدی از مفاهیم سلامت و رویکردهای آن پدید آمد. یکی از روش‌های درمانیکه با تفسیرهای پست مدرنیستی تناسب دارد، طب مکمل و جایگزین است.با نقصان حضور انواع مختلف طب مکمل به خصوص موسیقی درمانی در دانشگاه ها و کمبود کلینیک های موسیقی درمانی در فضای اجتماعی ایران، در فضای مجازی شاهد ظهور سایت ها و وبلاگ هایی با موضوع موسیقی درمانی هستیم. با توجه به این محدودیت ها، آنچه قابل تأمل است نقش فضای مجازی در ایجاد فرصتی برای حضور گفتمانی است که به حاشیه رانده شده است. این امکان حضور در فضای مجازی در شرایط محدود حضور در فضای فیزیکی نمودی از پست مدرن شدن است. مسلما محدودیت های فضای واقعی بر کیفیت حضور موسیقی درمانی در فضای مجازی ایران هم تأثیر می گذارد. لذا این پرسش ها مطرح می شود که چگونه موسیقی درمانی در فضای مجازی معرفی می شود؟ در معرفی موسیقی درمانی - به عنوان یکی از انواع طب مکمل- در فضای مجازی بر چه ابعادی تاکید می شود؟ و چگونه این ابعاد در تقابل با پزشکی مدرن قرار می گیرند؟
روش تحقیق در این مطالعه، تحلیل محتوای کیفی است. جامعه هدف پژوهش عبارت است از وب سایت های ایرانی فعال در رابطه با موسیقی درمانی. روشنمونهگیری،نمونهگیرینظری (هدفمند) است و تا رسیدن به اشباع نظری ادامه یافته است. مطالعه و تجزیه و تحلیل 11 سایت مورد بررسی، نشان داد این سایت ها بر هفت بعد (مقوله) کلان از موسیقی درمانی تأکید می کنند تا آن را به مخاطبان معرفی کنند که عبارتند از: «بعد علمی»، «بعد تاریخی»، «کارکرد درمانگری»، «بعد توانمندسازی»، «مزیت بهداشتی سلامت»، «جامعیت کاربرد» و «جهانی بودن موسیقی درمانی». از این میان، موسیقی درمانی با تأکید بر برخی ابعاد تلاش می کند تا با نزدیک کردن خود به پزشکی مدرن بر اعتبار خود افزوده و در مقابل با تأکید بر برخی ابعاد دیگر، به رقابت با پزشکی مدرن می پردازد. هرچند پزشکی مدرن در فضای مجازی با گفتمان های رقیب مواجه شده و گفتمان های خاموش پزشکی مانند موسیقی درمانی توانسته اند از این فضا برای رقابت با پزشکی مدرن و حضور در عرصه سلامت استفاده کنند، اما آنچه به عنوان طب مکمل می شناختیم نیز دچار تحول شده و از پزشکی مدرن تأثیر یافته است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Cyber space and post- modernization of modern medicine Case study: music therapy
نویسندگان [English]
- Nematolah Fazeli 1
- atefe aghai 2
- masome shafati 3
1 Associate Professor of Anthropology and Cultural Studies, Humanities and Humanities Research Institute
2 Assistant Professor of Social Communication Sciences, Faculty of Social Sciences, University of Tehran
3 Ph.D in Sociology, Faculty of Social Sciences, University of Tehran
چکیده [English]
New interpretations of the concept of health and its approaches have been developed with appearance and rise of post modernism in medical science. Complementary and alternative medicine is one good sample of the therapy methods which match the postmodern interpretations. Due to the lack of existence of different types of complementary medicine specifically the music therapy in the universities and shortage of music therapy clinics in the Iranian society, we are facing appearance of websites and blogs on the subject of music therapy in the cyberspace. Considering these limitations, the cyberspace has a considerable role in creating an opportunity for the presence of a discourse which is otherwise marginalised.
The possibility of the existence in the cyberspace while there is limited chance of presence in the physical world is a sign of post modernism.
The limitations of the real world will of course have an effect on the quality of development of music therapy in the Iranian cyberspace. Therefore the following questions are asked that how the music therapy is introduced in the cyberspace, which characteristics of the complementary medicine are more focused on in the introduction of music therapy in the cyberspace and how these characteristics interact with the modern medical science?
The research method adopted in this study is the analysis of quality content. The target research society is the Iranian websites active in the field of music therapy. The sampling method is theoretical (targeted) sampling which was undertaken until the theoretical saturation was reached. Study and analysis of the 11 websites under assessment showed that these websites focused on 7 fundamental characteristics of music therapy for its introduction to the audience including the scientific, historical, therapy, empowerment, healthcare benefit, application integrity and globalisation. Music therapy while trying to gain credit by getting close to the modern medical science, competes with it by focusing on some of its other characteristics and dimensions. Although modern medical science is facing some rival discourses in the cyberspace and silent discourses like music therapy have been able to use this space to compete with modern medical science and be present in the health space, what we used to know as complementary medicine has also been revolutionised and affected by the modern medical science.
کلیدواژه‌ها [English]
- cyber space
- complementary medicine
- music therapy
- modern medicine
cyber space,complementary medicine, music therapy, , modern medicine
- افروغ، عماد (1387). ما و جهانی‌شدن، تهران: سوره مهر، چاپ اول
- انجمن کاربرد موسیقی در سلامت جسم و روان (1393). تحت نظارت دانشگاه علوم پزشکی تهران. دسترسی از: http://www.mampha.org.ir
- آرمسترانگ، دیوید و توکل، محمد (1387) جامعه‌شناسی پزشکی. تهران: مؤسسه فرهنگی حقوقی سینا.
- استراوس، آنسلم و کوربین الف، جولیت، 1390. اصول و روش تحقیق کیفی: نظریه مبنایی-رویه ها و شیوه ها، ترجمه بیوک محمدی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
- آلن، جین ای (1383). تاثیر موسیقی بر اعصاب درمانی. ترجمه هانا تهرانی. مجله مقام موسیقایی. شماره 31. صص 64-65
- آلن، جین ای. 1383. تاثیر موسیقی بر اعصاب درمانی. ترجمه هانا تهرانی. مجله مقام موسیقایی. شماره 31. صص 64-65
- آیین نامه اجرایی طب مکمل (آموزشی، درمانی و تحقیقاتی) (1391). وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی.
- بارکر، کریس (1391). مطالعات فرهنگی. ترجمه مهدی فرجی و نفیسه حمیدی. تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی. چاپ دوم
- بساطیان، کرم (1384). نابینایانوموسیقیدرمانی. مجله تعلیموتربیتاستثنائی. شماره 48-49. صص 14-18
- جوهری فرد، رضا (1386). مبانی موسیقی درمانی بالینی. فصلنامه تازه های روان درمانی. شماره 45-46. صص. 40-63.
- چاووشی، منصوره (1384). درآمدی بر موسیقی درمانی. مجله روانشناسی جامعه. شماره25 . صص 50-53
- حافظ نیا، محمدرضا. 1390. مفهوم سازی ژئوپلیتیک اینترنت و فضای مجازی. فصلنامه ژئوپلیتیک . دوره 7 .شماره 1 .صص 1-13
- حریری، نجلا (1385)، اصول و روش های پژوهش کیفی، تهران: انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات.
- رحمانی،مرضیه. 1384. موسیقی درمانی در کودکان در خود مانده. مجله تعلیم و تربیت استثنائی. شماره 44. صص 62-69.
- ریتزر، جورج. 1389. نظریه جامعه شناسی در دوران معاصر . ترجمه محسن ثلاثی. تهران: انتشارات علمی. چاپ شانزدهم
- سجادیان، اکرم السادات. کاویانی،احمد. منتظری،علی.حاج محمودی،مهرگان. ابراهیمی،ماندانا. سمیعی، فرهاد. یونسیان، مسعود و اکبری، محمداسماعیل(1384).استفاده از طب مکمل در بیماران مبتلا به سرطان. پایش. شماره 4. صص 197-205.
- سیدمن، استیون (1390). کشاکش آرا در جامعه شناسی . ترجمه هادی جلیلی، ، تهران: نشرنی. چاپ سوم
- شریعت زاده جنیدی، مریم(1378). موسیقی درمانی. فصل نامه هنر. شماره 41. صص 159-161.
- صدیقی، ژیلا. مفتون، فرزانه و مشرفی، مهوش (1383). آگاهی و بینش نسبت به طب مکمل و میزان استفاده از این خدمات در جمعیت شهر تهران. پایش. شماره 3. صص 279-289.
- عاملی، سعید (1383). جهانی شدن ها: مفاهیم و نظریه ها. ارغنون. دوره 10، شماره 24، صص 0-58
- عینی زاده، ترکان (1393). پزشکی پست مدرن . دسترسی در 11/04/93 از وب سایت: http://anthropology.ir/node/1019
- فلیک، اووه (1391). درآمدی بر تحقیق کیفی . ترجمه هادی جلیلی. تهران: نشرنی
- قاسمی، وحید و میرزایی، آیت الله (1385). جوانان و هنجارهای رسمی و غیررسمی موسیقی پاپ (پژوهشی در بین جوانان شهر اصفهان). نامه علوم اجتماعی. شماره 28.
- قایمی، پروین (1384). موسیقی درمانی در درمان پارکینسون و آلزایمر. مجله مقام موسیقایی. شماره 46. ص 31
- کرایب، یان (1389). نظریه ی اجتماعی مدرن. ترجمه عباس مخبر. تهران: انتشارات آگه. چاپ ششم
- کوثری، مسعود (1386). گفتمان های موسیقی در ایران. پژوهشنامه فرهنگستان هنر. شماره 2. صص 103-120
- مسعودنیا، ابراهیم (1389) جامعه شناسی پزشکی، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ اول
- مسگرپور، بیتا و همکاران (1388). وضعیت طب سنتی/ طب مکمل و جایگزین در ایران. تهران: مجلس شورای اسلامی. مرکز پژوهش‌ها
- مفتون، فرزانه. صدیقی، ژیلا. آذین، سید علی و منتظری، علی (1385). طب مکمل و نظام سلامت. فصلنامه پایش. سال 6. شماره 1
- میرعلینقی، سید علی رضا (1382). شفای زندگی و درمان با اصوات: مقدمه ای بر موسیقی درمانی در ایران. مجله عروس هنر. شماره 22. صص 28-30.
- نیوهام، پل (1382). آوا درمانی برای همه : چگونه از قدرت صدای خود در جهت ایجاد توازن و هماهنگی در زندگی استفاده نماییم ؟. ترجمه آذر عمرانی گرگری. تهران: نشر روان
- وایت، کوین (1391). درآمدی بر جامعه‌شناسی سلامت و بیماری. ترجمه محسن ناصری‌راد. تهران : موسسه فرهنگی-حقوقی سینا، انتشارات حقوقی
- Aakster, C. W (1989). Assumptions governing approaches to diagnosis and treatment. Social Science & Medicine 29(3). 293-300.
- American Music Therapy Association.(2011) What is music therapy?. Availableat: http://www.musictherapy.org/about/musictherapy/. Accessed September 8,2012.
- Andrews, L., Lokuge, S., Sawyer, M., Lillywhite, L., Kennedy, D., & Martin, J. (1998). The use of alternative therapies by children with asthma: a brief report.Journal of paediatrics and child health, 34(2), 131-134.
- Astin, J. A. 1998. Why patients use alternative medicine: results of a national study. Jama, 279(19), 1548-1553.
- Hainer MI, Tsai N, Komura ST &Chiu CL (2000). Fatal hepatorenal failureassociated with hydrazine sulfate. Ann Int. 133: 877–880
- Jiang. Q & Huang.X. (2013). Chapter 89 - Internet: Immersive Virtual Worlds, In Principles of Addiction, edited by Peter M. Miller, Academic Press, San Diego, Pages 881-89
- Mayring, P. (2000), Qualitative content analysis, Forum: Qualitative social research, Vol. 1 (2).
- Muri Gray. J.A . (1999). Postmodern medicine. The Lancet. 354:1550-1553.
- Barnes, P. M., Bloom, B., & Nahin, R. L. (2008). Complementary and alternative medicine use among adults and children: United States, 2007.
- Bradt, J. (2006). The history of music therapy. Brooke, SL Creative arts therapies manual: A guide to the history, theoretical approaches, assessment, and work with special populations of art, play, dance, music, drama, and poetry therapies. 168-174.
- Bruscia, Kenneth E. (1998). Defining music therapy (2nd ed.). Gilsum, NH: Barcelona
- Castells, M. (2007). Communication, power and counter-power in the network society. International journal of communication, 1(1), 29.
- Easthope, Gary.(1993). The response of orthodox medicine to the challenge of alternative medicine in Australia. Journal of Sociology. 29.3: 289-301.
- Ernst, E., Resch, K. L., Mills, S., Hill, R., Mitchell, A., Willoughby, M., & White, A. (1995). Complementary medicine—a definition. The British Journal of General Practice. 45(398). 506.
- Fox, S., & Jones, S. (2009). The social life of health information. Washington, DC: Pew Internet & American Life Project.
- Giovagnoli, A. R., Oliveri, S., Schifano, L., & Raglio, A. (2014). Active music therapy improves cognition and behaviour in chronic vascular encephalopathy: A case report. Complementary therapies in medicine. 22(1). 57-62.
- Illich, I. (1978) Limits to Medicine. London: Calder Boyars
- Kazantzis, G., Tzoannou, M. K., Kazantzis, V., Mouzakidis, C. H., & Theodorakis, Y. (2003). Music therapy intervention on individuals with psychological disorders. a case study. Annals of General Psychiatry, 2(Suppl 1), S97.
- Lengacher, C. A., Bennett, M. P., Kip, K. E., Keller, R., LaVance, M. S., Smith, L. S., & Cox, C. E. (2002). Frequency of use of complementary and alternative medicine in women with breast cancer. InOncology nursing forum (Vol. 29, No. 10, pp. 1445-1452). Oncology Nursing Society.
- Lim, M. K., Sadarangani, P., Chan, H. L., & Heng, J. Y. (2005). Complementary and alternative medicine use in multiracial Singapore.Complementary therapies in medicine, 13(1), 16-24.
- Lord, W. (1971). Communication of activity therapy rationale. Journal of Music Therapy, 8(2), 68-71.
- Maratos, A. S., Gold, C., Wang, X., & Crawford, M. J. (2008). Music therapy for depression. Cochrane Database Syst Rev, 1.
- McKee, J. (1988). Holistic health and the critique of Western medicine. Social science & medicine, 26(8), 775-784.
- Morris. B. (2000). How to speak postmodern: medicine, illness, and cultural change. Thehasting center report, 30:6-16.
- Rosenow, S. C., & Silverman, M. J.( 2014). Effects of single session music therapy on hospitalized patients recovering from a bone marrow transplant: Two studies. The Arts in Psychotherapy, 41(1), 65-70.
- Shaikh, S. H., Malik, F., James, H., & Abdul, H. (2009). Trends in the use of complementary and alternative medicine in Pakistan: a population-based survey. The Journal of Alternative and Complementary Medicine, 15(5), 545-550.
- Sinha, V., & Gurnani, K. C. (2011). Role of Music Therapy in Tension Headache. Asian Journal of Psychiatry, 4, S32.
)