نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسنده

. دکتری علوم سیاسی، دانشگاه تهران

چکیده

اگر هدف از سیاست دموکراتیک مشارکت آگاهانة افراد در تعیین سرنوشت عمومی باشد، طبعاً رسانه به‌‌مثابة واسطة ارتباط حکومت و شهروندان اهمیت محوری می‌‌یابد. هم‌زمان، با توجه به تکثیر رسانه‌ای فزایندة اطلاعات در عصر مجازی شدن فرهنگ این مشکل اساسی برجسته می‌شود که آیا رسانه‌‌ای‌‌ شدن فزایندة «جهان‌‌ ـ زیستِ» معاصر به کنشی سیاسی و مترقی در زمینة تعمیق خودآیینی شهروندان می‌انجامد یا با توجه به فوران پیام‌‌ها در عصر رسانه‌‌های مجازی به سرگشتگی و بی‌‌تفاوتی سیاسی شهروندان و حتی سیاست تکنولوژیک/ الکترونیک معطوف‌‌ به کنترل شهروندان منجر می‌شود؟ مقالة حاضر درصدد است با بهره‌‌گیری از مزایای رویکرد «ساختار/ کارگزار» به بررسی این مشکل بپردازد و در این زمینه پس از بررسی دو رویکرد متقابل (دموکراسی مستقیم الکترونیکی در برابر پایان امر سیاسی در فرهنگ مجازی)، برداشتی از دموکراسی رسانه‌‌محور را به‌‌مثابة بدیل دموکراسی رایج مطرح می‌کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Possibilities and Impossibilities of the Media-based Democracy

نویسنده [English]

  • Mohsen Abbaszadeh

.PhD Graduated in Political Sciences, University of Tehran

چکیده [English]

If the democratic politics aims people`swell-informed participation in determining the public destiny,then media to have importance as the medium for relationship between citizens and government.at the same timethis problematic arises that, especially with respect tothe media proliferation of the age of cyberization of culture, whether the increasing virtualization of contemporary “life- world” will lead to a progressive politics focused on autonomy of the citizens, or,with respect to the informative impulsion of the age of cyber, to confusion and detachment of them and, even worse, a techno-electronic politics in controlling society. This paper is to explore the problematic taking advantage of structure/agent approach. Also, after exploring the two approaches, i.e. direct electronic democracy vs. the death of politics in the cyber culture, a conception of media-driven democracy as an alternative for the current democracy is presented. Ultimately, the media is likened to Janus with both positive and negative potentiality for democratic action

کلیدواژه‌ها [English]

  • Media
  • Agent/ structure
  • Tele-democra
آدورنو، تئودور و ماکس هورکهایمر (1384). دیالکتیک روشن‌گری، ترجمة مراد فرهادپور و امید مهرگان، تهران: گام نو.#
آکسفورد، بری و ریچارد هاگینز (1387). رسانه‌های جدید و سیاست، ترجمة بابک دریابیگی، تهران: پژوهشکدة مطالعات فرهنگی اجتماعی‏.#
اسمارت، بری (1383‏). شرایط مدرن، مناقشه‌های پست‌‌مدرن، ترجمة حسن چاووشیان، تهران: اختران.#
اشتریان، کیومرث (1384). «آسیب‌‌شناسی تحول دولت الکترونیک: تحول غیردموکراتیک در سیاست‌گذاری عمومی»، مجلة دانشکدة حقوق و علوم ‌‌سیاسی، ش 69‏. #
انصاری، منصور (1384). «چالش‌‌ها و فرصت‌های فراروی گذار به دموکراسی»، در: گذار به دموکراسی، زیر نظر حسین بشیریه، تهران: نگاه معاصر.#
بلوونیز، جفری لین (1385). «رسانه‌های ضدسرکردگی و ضدهژمونی: آیا فضای سایبر می‌تواند در برابر مستعمره‌‌سازی شرکت‌های بزرگ مقاومت کند؟»، امپریالیسم سایبر، بوسا ابو، ترجمة پرویز علوی، تهران: ثانیه.#
بودریار، ژان (1381). در سایة اکثریت‌های خاموش، ترجمة پیام یزدانجو، تهران: مرکز‏.#
بوردیو، پی‌‌یر (1387). دربارة تلویزیون و سلطة ژورنالیسم، ترجمة ناصر نکوهی، تهران: آشیان.#
بیلز، مارتا (1385). «اراجیف تلویزیونی: چگونه از تلویزیون انتقاد نکنیم»، دموکراسی و هنر، آرتور ملز و دیگران، ترجمة گروه ترجمة شیراز، زیر نظر شاپور جورکش، تهران: چشمه‏.#
پاکولسکی، یان (1388). «پست‌‌مدرن ‌‌شدن»، در: راهنمای جامعه‌‌شناسی سیاسی، ترجمة محمد خضری، فرامرز تقی‌‌لو و فرزاد پورسعید، ج 2، تهران: پژوهشکدة مطالعات راهبردی.#
تاجیک، محمدرضا (1387). «رسانه و بحران در عصر فراواقعیت (با تأکید بر بحران هویت)»، پژوهش‌نامة علوم‌‌ سیاسی، س 4، ش 1.#
تامپسون، جان. بی (1380). رسانه‌‌ها و مدرنیته؛ نظریة اجتماعی رسانه‌‌ها، ترجمة مسعود اوحدی، تهران: سروش.#
تونگ، دبورا (1385). «استعمارگری سایبر: حرکت سریع در امتداد ابرشاهراه یا توقف در یک مسیر فرسوده»، امپریالیسم سایبر از بوسا ابو، ترجمة پرویز علوی، تهران: ثانیه.#
داتن، ویلیام (1390). «اینترنت، رکن پنجم دموکراسی» [گفت‌وگو با اشپیگل]، ترجمة کاوه شجاعی، هفته‌‌نامة شهروند امروز، دورة جدید، س 4، ش 7‏، پیاپی 84.#
دان، رابرت جی. (1385). نقد اجتماعی پست‌‌مدرنیته: بحران‌های هویت، ترجمة صالح نجفی، تهران: پردیس ‌‌دانش.#
دریفوس، هیوبرت ال. (1383). دربارة اینترنت: نگاهی فلسفی به اینترنت، ترجمة علی ملائکه، تهران: گام نو.#
دلوز، ژیل (1386). «پی‌‌نوشت بر جوامع کنترلی»، بازگشت به آینده، گردآوری و ترجمة رضا نجف‌‌زاده، تهران: گام نو.#
رضایی، محمد (1387). «مصرف تلویزیون: بازتولید هژمونی یا مقاومت نشانه‌‌ای»، مطالعات فرهنگی، مصرف فرهنگی و زندگی روزمره در ایران، به اهتمام عباس کاظمی، تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی.#
ژیژک، اسلاووی (1385). به برهوت حقیقت خوش آمدید، ترجمة فتاح محمدی، زنجان: هزارة سوم.#
سگل، کلن (1385). «دموکراسی الکترونیک مردمی ‌و سیستم ایجاد حکومت: بریتانیا»، امپریالیسم سایبر، از بوسا ابو، ترجمة پرویز علوی، تهران: ثانیه.#
سمتی، محمدمهدی (1385). عصر سی‌.‌ان.‌‌ان و هالیوود: منافع ملی، ارتباطات فراملی، ترجمة نرگس‌‌خاتون براهوئی، تهران: نشر نی.#
کین، جان (1383). رسانه‌‌ها و دموکراسی، ترجمة نازنین شاه‌رکنی، تهران: طرح نو.#
گلدینگ، پیتر (1379‏). «شکاف جهانگیر: ناهم‌سازی و تضاد در زیرساخت جهانی اطلاعات»، ترجمة نسترن موسوی، جامعة انفورماتیک و سرمایه‌‌داری: واقعیت و اسطوره، گردآوری خسرو پارسا، تهران: آگه.#
گنز، هربرت. ج. (1385‏). دموکراسی و خبر، ترجمة علیرضا دهقان، تهران: سمت.#
گیبینز، جان‌‌ آر. و بو ریمر (1383). سیاست پست‌‌مدرنیته، ترجمة منصور انصاری، تهران: گام نو.#
گیدنز، آنتونی (1386). جامعه‌‌شناسی، ترجمة حسن چاووشیان، تهران: نشر نی.#
لازار، ژودیت (1380). افکار عمومی، ترجمة مرتضی کتبی، تهران: نشر نی.#
لنس بنت، دابلیو. و رابرت ام. انتمن (1389‏). سیاست رسانه‌‌ای‌‌شده: ارتباطات در آیندة دموکراسی، ترجمة مسعود آریایی‌نیا، تهران: پژوهشکدة مطالعات فرهنگی و اجتماعی.#
لنس بنت، دابلیو. و یارول. پی مانهایم (1389). «چرخش بزرگ: ارتباط استراتژیک و تحول دموکراسی کثرت‌‌گرا»، سیاست رسانه‌‌ای‌‌شده: ارتباطات در آیندة دموکراسی، ترجمة مسعود آریایی‌‌نیا، تهران: پژوهشکدة مطالعات فرهنگی و اجتماعی.#
لوگوف، ژان پیر (1385). دموکراسی پساتوتالیتر، ترجمة کاظم ایزدی، تهران: نشر چشمه‏.#
مک‌‌چسنی، رابرت (1379‏). «مبارزة جهانی برای ارتباطات دموکراتیک»، ترجمة محمد نبوی، جامعة انفورماتیک و سرمایه‌‌داری: واقعیت و اسطوره، گردآوری خسرو پارسا، تهران: آگه.#
معینی علمداری، جهانگیر (1384 الف). «دموکراسی و مطایبه»، کتاب ماه علوم اجتماعی، ش ‏85-86.#
معینی علمداری، جهانگیر (1384 ب). «هویت و مجاز: تأثیر هویتی اینترنت»، فصل‌نامة مطالعات ملی، س 6، ش 4.#
موروزف، یوگنی (1389). «انقلابیون دیجیتال بازی را نمی‌برند، بررسی چند خرافة رایج در مورد اینترنت»، ترجمة کاوه شجاعی، مهرنامه، س 1، ش 7.#
مهدی‌‌زاده، سیدمحمد (1389). نظریه‌‌های رسانه: اندیشه‌‌های رایج و دیدگاه‌‌های انتقادی، تهران: همشهری.#
میلنر، آندرو و جف براویت (1385). درآمدی بر نظریة فرهنگی معاصر، ترجمة جمال محمدی، تهران: ققنوس.#
نگری، آنتونیو و مایکل هارت (1387). انبوهه، ترجمة علی نورالدینی، تهران: نشر دیگر.#
واتیمو، جیانی (1386). «پسامدرن، جامعه‌‌ای شفاف؟»، سرگشتگی نشانه‌‌ها: نمونه‌هایی از نقدهای پسامدرن، تهران: مرکز.#
واتیمو، جیانی (1387). «دموکراسی، واقعیت و رسانه‌های گروهی: پرورش ابرمرد»، دموکراسی و هنر از آرتور ملز و دیگران، ترجمة گروه ترجمة شیراز، زیر نظر شاپور جورکش، تهران: نشر چشمه‏.#
هابرماس، یورگن (1388). «تکنولوژی و جهان‌‌زیست اجتماعی»، ترجمة حسینعلی نوذری، اطلاعات حکمت و معرفت (دفتری برای فلسفة تکنولوژی)، س 4، ش 7‏، پیاپی 43.#
هاموند، فیلیپ (1390). رسانه، جنگ، پست‌‌مدرنیته، ترجمة علیرضا آرزو، تهران: ساقی.#
هیرشکوپ، کن (1379). «دموکراسی و تکنولوژی‌های جدید»، ترجمة رضا مریدی، جامعة انفورماتیک و سرمایه‌‌داری: واقعیت و اسطوره، گردآوری خسرو پارسا، تهران: آگه.#
Castells, Manuel (2009). Communication Power, Oxford University Press.#
Coleman, Stephen (1999). “Can the New Media Invigorate Democracy?”, The Political Quarterly, Vol. 70, Issue: 1.#
Crouch, Colin (2004). Post-Democracy, Polity Press.#
Debray, Regis (1996). Media Manifestos: on the technological transmission of cultural forms, trans. Eric Rauth, London and New York: Verso.#
Gergen, Kenneth J. (2008). “Mobile Communication and the Transformation of the Democratic Process” in: Handbook of Mobile Communication Studies, ed. James E Katz, the MIT Press.#
Graber, Doris (2003). “The Media and Democracy: Beyond Myths and Streotypes”, Annual Review of Political Science, Vol. 6.#
Habermas, Jurgen (2006). “Political Communication in Media Society: Does Democracy Still Enjoy an Epistemic Dimension? The Impact of Normative Theory on Empirical Research”, Communiction Theory, Vol. 16.#
Hauben, Michael and Ronda Hauben (1997). Netizens: on the History and Impact of use net and Internets, Los Alamitos: IEEE-Computer Society.#
Hoogeveen, M (2004). “Towards a Theory of Effectiveness of Multimedia Systems”, International Journal of Human-computer interaction, Vol. 9, No. 2.#
Meyer, Thomas (2002). Media Democracy: How the Media Colonize Politics, Lew Minchman.#
Norris, Pippa (2000). A Virtuous Circle: Political Communication in Pose-Industrial Societies, Cambridge: Cambridge University Press.#
Ott, Dana (1998). “Power to the People: The Role of Electronic Media in Promoting Democracy in Africa”, in: http:// arachnis.com/kerryo/ott.html [visited at 2011].#
Tambini, Damian (1999). “New Media and Democracy; the Civic Networking Movement”, New Media and Society, Vol. 1, No. 3.#