نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی
نویسندگان
1 کارشناس ارشد ارتباطات، دانشکدة صدا و سیما
2 دانشیار گروه فلسفة علم، دانشگاه صنعتی شریف
چکیده
نقد و بررسی نظریه‌های مرتبط با تکنولوژی‌های رسانه‌ای، که در ادبیات فرا ارتباطی حاکم‌اند، می‌تواند درک درستی از ماهیت رسانه‌های مدرن را در اختیار محققان رسانه قرار دهد. از آن جمله رویکرد ابزارگرایی است، که به‌رغم منسوخ‌شدن در مطالعات معرفت‌شناختی رسانه، کماکان در نظریات ارتباطی نمود دارد. جبرگرایی اعم از خودمختاری تکنولوژیک، الزام تکنولوژیک، و تکامل‌گرایی تکنیکی، و تکنولوژی‌های رسانه‌ای را علت تمام تغییرات اجتماعی دانستنْ فقط در حد یک ادعا باقی مانده است؛ هرچند جبرگرایانی نیز وجود دارند که برای تکنولوژی‌های رسانه‌ای تا این اندازه اهمیت و تأثیر قائل نیستند و سهمی هم برای فضاهای رسانه‌ای در‌نظر می‌گیرند. ساخت‌گرایی اجتماعی، به مثابۀ آخرین نظریۀ پساجبرگرایی در‌صدد است که ابهامات و بعضاً گزافه‌گویی‌های مطرح‌شده از جانب هریک از حامیان ابزارگرایی و جبرگرایی طی قرن اخیر را رفع کند، و علاوه‌بر تصدیق تأثیرپذیری جامعه از تکنولوژی، تکنولوژی‌های رسانه‌ای را نیز برآمده از بستری تاریخی ـ اجتماعی بداند. در این مقاله دو پارادایم اصلی حاکم بر مطالعات ارتباطی نقدو بر ساخت‌گرایی اجتماعی در نقش نظریۀ جایگزین تأکید می‌شود.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
A Critical Review of the Prominent Media Technology Theories
نویسندگان [English]
- Meysam Omidali 1
- Seyyed Hassan Hosseini 2
1 M.A. in Communication, University of Islamic Republic of Iran Broadcasting
2 Associate Professor in Philosophy of Science, Sharif Industrial University
چکیده [English]
Criticizing and discussing media technology theories which are predominant in Para-Communicational literature, would help media scholars to better understand the nature of modern media. Although instrumentalism is an outdated approach in epistemological studies of media, it is still applied in communication theories. Determinism in different forms such as technological autonomy, technological necessity, technical evolutionism, and media technologies as the only cause of all social changes has simply remained as a claim. However, there are some determinists who reject the ultimate importance and influence of media technologies and do consider some roles for media spaces, too. Social structuralism as the latest post-determinism theory, tries to shed light on ambiguities and exaggerations which were presented by instrumentalism and determinism supporters, during the last century; moreover, it confirms the influence of technology on society and asserts that media technologies have emerged from a social historical context. This paper criticizes two main paradigms in communication studies and emphasizes on social structuralism as an alternative theory.
کلیدواژه‌ها [English]
- determinism
- instrumentalism
- social structuralism
- Autonomy
)