نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسندگان

• sadollah shokri ¹
• ناهید کردی ²
• امرالله امانی کلاریجانی ³

¹ دانشجوی دکتری علوم ارتباطات، واحد شرق تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

² استادیار گروه علوم ارتباطات، واحد تهران شرق، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

³ هیآت علمی گروه دانشی ارتباطات و علوم اجتماعی، واحد تهران شرق، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران ایران

چکیده

هدف مقاله و چیستی مسئله: با افزایش هزینه‌های درمانی و نیاز به مشارکت آگاهانه بیماران، نقش حیاتی سواد سلامت در نظام‌های بهداشتی مدرن، به‌ویژه در ایران، آشکارتر شده است. این مطالعه مدلی مبتنی بر رسانه برای ارتقای سواد سلامت جامعه و کاهش هزینه‌های درمانی توسعه می‌دهد.

چارچوب نظری یا مفهومی: پژوهش بر مدل سه‌لایه سواد سلامت نات‌بیم استوار است که شامل سطوح کاربردی، تعاملی و انتقادی می‌شود و با نظریه‌های یادگیری اجتماعی و باور سلامت پشتیبانی می‌شود.

روش‌شناسی: رویکرد ترکیبی (کیفی-کمی) به کار گرفته شد؛ در فاز کیفی، مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته با ۷ کارشناس سلامت تا اشباع نظری با کدگذاری محوری و گزینشی تحلیل شد، و در فاز کمی، پرسشنامه 77 سؤالی میان 382 بیمار تهران توزیع و با SPSS و PLS-SEM تحلیل شد.

مهم‌ترین یافته‌ها: رسانه‌های اجتماعی (β=0.211) بیشترین تأثیر را بر سواد سلامت داشت، پس از آن عوامل اجتماعی-فرهنگی (0.201) و خدمات بیمه‌ای (0.197) قرار داشتند، با اثرات معنادار برای همه ابعاد.

مهم‌ترین نتیجه: مدل پیشنهادی، با تأکید بر نقش رسانه در ترویج سلامت مبتنی بر فرهنگ، چارچوبی عملی برای سیاست‌گذاران و آموزش‌دهندگان جهت اجرای مداخلات پایدار و کم‌هزینه ارائه می‌دهد.

کلیدواژه‌ها

• سواد سلامت
• سواد رسانه‌ای
• ارتقای سلامت
• نظام سلامت
• رسانه‌های دیجیتال
• سیاست‌گذاری سلامت

عنوان مقاله [English]

Designing a Media-Based Model to Enhance Health Literacy and Reduce Healthcare Costs in Iran: An Interdisciplinary Study

نویسندگان [English]

• sadollah shokri ¹
• NAHID KORDI ²
• amrollah amani Kolarijani ³

¹ ¹ PhD Student in Communication Sciences, East Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran,

² Assistant Professor, Department of Communication Sciences, East Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran

³ Department of Communication and Social Sciences, ET.C., Islamic Azad University, Tehran, Iran. Email: Amani.shargh58@iau.ir

چکیده [English]

Objective and Problem Statement: With rising healthcare costs and the need for informed patient participation, the critical role of health literacy in modern healthcare systems, especially in Iran, has become evident. This study develops a media-based model to enhance community health literacy and reduce healthcare expenses.

Theoretical Framework: The study is grounded in Nutbeam’s three-level health literacy model (functional, interactive, critical), supported by social learning theory and the health belief model.

Methodology: A mixed-methods approach (qualitative-quantitative) was employed; the qualitative phase involved semi-structured interviews with seven health experts until theoretical saturation, analyzed via axial and selective coding, while the quantitative phase distributed a 77-item questionnaire to 382 Tehran hospital patients, analyzed using SPSS and PLS-SEM.

Key Findings: Social media (β=0.211) had the greatest impact on health literacy, followed by socio-cultural factors (0.201) and insurance services (0.197), with all dimensions showing significant effects.

Key Conclusion: The proposed model, emphasizing media’s role in culturally grounded health promotion, offers a practical framework for policymakers and educators to implement sustainable, cost-effective interventions.

کلیدواژه‌ها [English]

• Health literacy
• media literacy
• health promotion
• healthcare system
• digital media
• health policy